Doğru Monitör Nasıl Satın Alınmalıdır?

Monitörler, bilgisayarın ruhuna açılan bir penceredir. Doğru ekran olmadan, oyun oynarken, fotoğraf, video görüntülerken veya düzenlerken ya da en sevdiğiniz web sitelerindeki metinleri okurken sisteminizde yaptığınız işler sıkıcı ve keyifsiz gelecektir.

Üreticiler, farklı ekran özellikleri ve deneyimin nasıl değiştiğini tam olarak belirleyerek buna göre modeller çıkarır ve satışa sunar. Bu yüzden piyasada bir dizi seçenek ve çeşit dolu. Peki monitörünüzü kullanma şekliniz açısından hangi özellik en önemlidir? 4K, 1440p, 1080p mi yoksa HD çözünürlük mü almalısınız? Farkları nedir? Yenileme hızları ve yanıt süreleri ne kadar önemlidir? Titreşimsiz, düşük mavi ışık modu, G-Sync ve FreeSync gibi şeyler çok önemli mi? Odak noktanıza göre “oyun, profesyonel uygulamalar ve genel kullanım” öncelikleriniz nasıl değişmeli? Tüm hepsini bu yazımızda bulacaksınız.

Hızlı alışveriş ipuçları

• Monitörünüzün ana amacını belirleyin: oyun, profesyonel veya genel kullanım. Genel olarak; oyuncular hızlı yenileme hızlarına ve düşük tepki sürelerine öncelik vermeli, profesyoneller renk doğruluğuna öncelik vermeli ve genel kullanım kullanıcıları daha az özel gereksinime sahip olsalar da genellikle yüksek kontrastlı VA panelli bir monitör tercih etmelidirler.
• Çözünürlük: Ne kadar yüksekse, görüntü o kadar iyi olur. Bir monitörün çözünürlüğü, bir monitörün genişlik x yükseklik biçiminde kaç piksele sahip olduğunu söyler. 1920 x 1080 (1080p, Full HD (FHD) ve HD olarak da bilinir) ihtiyacınız olan minimum değerdir. Ancak QHD ile daha keskin ve 4K ile daha da keskin görüntüler elde edeceksiniz.

• Boyut da önemlidir. Piksel yoğunluğunun monitör kalitesi üzerinde büyük bir etkisi vardır ve en iyi değer inç başına 109 pikseldir (ppi). Daha büyük bir monitör, daha düşük bir çözünürlükte ise, düşük piksel yoğunluğuna sahip olacaktır. Tipik masaüstü mesafelerinden izlemek için, 32 inç fazlasıyla “büyüktür”. Bu nedenle 27 inç ve üstünde en az 2K tavsiye edilmektedir.
• Yenileme hızları: Ne kadar büyük olursa o kadar iyidir.Bu, monitörünüzün saniyede kaç kez yeni bilgilerle güncellendiğini söyler ve hertz (Hz) cinsinden ölçülür. Daha büyük sayılar daha iyi, daha pürüzsüz, daha az dalgalı görüntülere eşittir. Yenileme hızı, bulabileceğiniz en düşük yanıt süresiy oyuncular için en az 75 Hz (oyun için tasarlanmış çoğu monitör en az 120 Hz sunuyor.)  olan bir monitör olmalıdır. Oyun oynamıyorsanız, 60 Hz yenileme hızı da yeterli gelecektir.
• Yanıt süreleri: Daha kısa olması daha iyidir, ancak oyun oynamadığınız sürece bu büyük bir öncelik değildir.Tepki süresi, bir monitörün tek tek pikselleri siyahtan beyaza veya GTG tepki süresini bir gri tonundan diğerine değiştirmesinin ne kadar sürdüğünü söyler. Daha uzun yanıt süreleri, oyun oynarken veya hızlı videolar izlerken hareket bulanıklığı anlamına gelebilir. Oyun monitörleri için, muhtemelen göreceğiniz en yüksek yanıt süresi 5 ms iken, en hızlı oyun monitörleri 0,5 ms yanıt süresine sahip olabilir.
• Panel teknolojisi: Görüntü kalitesi için TN < IPS < VA. Bir yandan bakıldığında daha düşük görüntü kalitesi nedeniyle TN monitörler en hızlı ancak en ucuz olanıdır. IPS monitörler biraz daha hızlı yanıt sürelerine sahiptir ve VA panellerinden daha iyi renk gösterir, ancak VA monitörleri üç panel türü arasında en iyi kontrasta sahiptir. Panel türleri arasındaki fark hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki özel bölüme bakın.
• Kavisli bir monitör düşünün. Kavisli monitörlerin, geniş bir görüş alanıyla deneyiminizi daha sürükleyici hale getirmesi beklenir  ve daha az göz yorduğu söylenmektedir. Bununla birlikte, belirli açılardan bakıldığında parlamaya eğilimli olabilirler (ışık kaynakları bir yerine çeşitli açılardan aynı noktaya dönük olduğu için). Etkili kavisli monitörler genellikle ultra geniş ve en az 30 inçtir. Bu da daha yüksek maliyetlere işaret eder. Kavisli bir monitör satın alırsanız, eğrilik özelliklerini doğru anlayın. Mesela 1800R eğrilik; 1800mm’lik bir kavisli yarıçapa ve 1.8 metrelik önerilen en iyi maksimum görüş mesafesine sahiptir. Ayrıca eğrilik ne kadar düşükse (1000R kadar düşük), ekran o kadar kavislidir.

Monitör çözünürlükleri

Bir LCD paneldeki görüntüler milyonlarca küçük noktadan oluşur. Her piksel, her bir ana renk için bir tane olmak üzere üç alt pikselden oluşur. Bir monitörün çözünürlüğü, (bir ekranın uzunluğu) X (genişliğini) piksel cinsinden karşılığıdır. Bir monitörün her inç karesine ne kadar fazla piksel sığdırabilirseniz, görüntü o kadar gerçekçi ve pürüzsüz olur. 27 inçten daha büyük bir monitör istiyorsanız daha yüksek bir çözünürlük (QHD veya daha iyisi) önerilir. Çözünürlüğünün adına bağlı olarak bir monitörün kaç piksele sahip olduğunu söyleyebilirsiniz. Bazı çözümlerin birden çok adı vardır.

Daha fazla piksel genellikle daha iyi olsa da, iki şey sizi ikinci olarak QHD veya daha iyi çözünürlüğe sahip bir monitör almayı düşündürür.  İlki, bilgisayarınızın  grafik kartıdır . Sahip olduğunuz piksel sayısı ne kadar fazlaysa, grafik kartınızın bu pikselleri zamanında değiştirmek için o kadar fazla işlem gücü gerekir. 4K monitörlerdeki görüntüler çarpıcı görünür, ancak sisteminiz kare başına 8,3 milyon piksel sürme görevine uygun değilse, genel deneyiminiz zarar görecek ve özellikle oyun oynuyorsanız bu ekstra çözünürlük aslında bir engel haline gelecektir.

Yüksek çözünürlüklü bir monitörü engelleyebilecek ikinci şey, işletim sisteminizin yazı tipi ölçeklendirme yetenekleridir. Windows için 90-110ppi piksel yoğunluğu en iyisidir. Bir monitörün piksel yoğunluğu bundan çok daha yüksekse, nesneler ve metinler son derece küçük görünecek ve muhtemelen okunması imkansız olacaktır. Burada ise devreye yazılımsal ölçekleme girer. Bu sayede daha keskin görüntüler sağlayabilirsiniz.

Oyun oynamak için hangi çözünürlüğe ihtiyacımız var?

En iyi görüntü için fazla piksel her zaman iyidir. Ancak oyun oynarken, yeterince güçlü bir grafik kartınız yoksa bu pikseller sizi yavaşlatabilir. Çoğu video arabirimi, 4K/UHD veya 5K sinyaller için 60 Hz‘den daha yüksek yenileme hızlarını desteklemez. Ancak 4K’da oynamak ve saniyede 60 kareyi (fps) geçmek için hala çok pahalı bir grafik kartına ihtiyacınız var. NVIDIA RTX 3080 gibi mesela…

Şu an ki en iyi seçim QHD (2560 x 1440) çözünürlük gibi görünüyor. 32inç’e kadar olan monitörlerle, iyi piksel yoğunluğu ve orta fiyatlı grafik kartlarının işlemesi çok zor olmayan ayrıntılı bir görüntü oluşturması için QHD yeterlidir. GPU’nuzu çok fazla zorlamayan nihai hız istiyorsanız, FHD (1920 x 1080) en yüksek kare hızlarını sunar. Ancak bu çözünürlüğü 27 inçten fazla olan monitörlerde tercih etmeyin, çünkü görüntü kalitesinde bir düşüş olduğunu ve sinir bozucu piksellerin göründüğünü fark edebilirsiniz.

Minimum grafik kartı gereksinimleri oyuna göre değişir, ancak QHD çözünürlükte oyun oynamak için bir monitör satın almayı planlıyorsanız (ve oyun içi ayarları düşürmek istemiyorsanız), şu an ki tarihte en azından bir GeForce RTX 3060 Ti veya Radeon RX 6800 tercih etmelisiniz. 4K oyuncuları ise alabilecekleri en hızlı kartı bulmalıdır.

Ne tür bir panele ihtiyacım var? TN ve VA ve IPS

Günümüz PC monitörlerinde kullanılan üç ana LCD teknolojisi vardır; TN, VA, IPS. Her birinin farklı avantajlar sunan birkaç çeşidi vardır. Bu farklı panellerin nasıl çalıştığının inceliklerine girmeyeceğiz. Bunun yerine; artıları, eksileri gibi detaylara gireceğiz.

Kontrast, görüntü kalitesi ve güvenilirliğindeki en önemli faktördür. Bu nedenle, VA panellerinin VA-IPS-TN arasında en iyi görüntü kalitesini sunduğunu düşünüyoruz.

Oyun monitörleri: Hangi özellikler önemlidir?

Yeni bir oyun monitörü satın alırken gözden geçirilmesi gereken birçok kafa karıştırıcı seçenek ve kafa karıştırıcı pazarlama terimi var. Oyunculara gerçekten fayda sağlayan özellikleri inceleyelim. Bazı faktörlerin oyuncunun beceri seviyesine bağlı olduğunu unutmayın!!!

• Yenileme Hızı
• Tepki Süresi

Oyun monitörümün yenileme hızı ve yanıt süresi ne olmalıdır?

İdeal olarak bulabileceğiniz en düşük yanıt süresiyle birlikte en az 75 Hz değerine sahip bir monitör almalısınız. Yenileme hızı özellikle oyuncular için önemlidir, bu nedenle çoğu oyun monitörünün yenileme hızı en az 120 Hz’dir (en hızlı kullanılabilirlik 360 Hz’dir) ve maksimum 5ms yanıt süresi isteyeceksiniz. Bununla birlikte bazı değerli 60 Hz oyun monitörleri vardır  ancak genelde bunlar 4K çözünürlüğe sahiptir. 60 Hz’lik bir ekranı seçerseniz ve oyun oynamayı planlıyorsanız, G-Sync veya FreeSync bir zorunluluktur.

Daha düşük çözünürlük + iyi grafik kartı = daha hızlı yenileme oranları. 

Kullanacağınız grafik kartı ve monitör uyumunda yüksek FPS almak istiyorsanız, daha az çözünürlük ve iyi bir grafik kartı seçmelisiniz. (Bu kartta darboğaz yapmayacak bir işlemci seçimi de unutulmamalıdır.)

Giriş gecikmesi konusunda endişeli misiniz? 

Giriş gecikmesi, monitörünüzün grafik kartınızdan gelen çıkışı algılaması veya klavye veya farenizdeki bir düğmeye bastığınızda geçen süredir. Yüksek gecikmeler oyuncuların kaçınması gereken bir durumdur. Yüksek yenileme hızları genellikle daha düşük giriş gecikmesine işaret eder, ancak giriş gecikmesi genellikle özelliklerde listelenmez. Bu nedenle bilgi için monitör incelemelerimize bakın. DisplayLag gibi siteler, birçok monitörün giriş gecikmesinin tarafsız dökümünü de sunar.

G-Sync veya FreeSync monitör almalı mıyım?

Oyun monitörlerinde genellikle Nvidia G-Sync ve AMD FreeSync bulunur. Her iki özellik de ekran yırtılmasını ve takılmayı azaltır ve fiyat etiketine eklenir.  Bununla birlikte, G-Sync monitörleri genellikle FreeSync monitörlerinden daha pahalıdır.

Unutulmaması gereken bir diğer nokta da G-Sync’in DisplayPort‘a dayandığı, FreeSync’in hem HDMI hem de DisplayPort ile çalıştığıdır. Oyun için en iyi bağlantı noktasının hangisi olduğu hakkında daha fazla bilgi için DisplayPort – HDMI analizimize bakın. Ne olursa olsun, bütçenizde yalnızca düşük ila orta hızlı bir grafik kartı için yer varsa, kesinlikle düşük minimum yenileme hızında çalışan G-Sync veya FreeSync özellikli bir monitör isteyeceksiniz.

Öyleyse, G-Sync mi FreeSync mi seçmelisiniz?

İşte dikkate alınması gerekenler:

• Halihazırda hangi donanıma sahipsiniz? 

Her zaman elinizde bir donanım varsa ona yönelik harcamalar yapmalıyız. Ya da almayı düşündüğümüz parçalara yönelik olmalıdır.

• NVIDIA mı yoksa AMD mi?

Her ne kadar NVIDIA G-Sync kendi içinde özelmiş gibi dursa da,  yeni güncellemelerle beraber FreeSync destekli birçok monitöre de destek gelmiş bulunmaktadır.

• Adaptive-Sync’in desteklenen en düşük yenileme hızı nedir?

G-Sync monitörleri, monitörün maksimum değerine kadar 30 Hz yenileme hızıyla çalışır, ancak tüm FreeSync monitörleri yapmaz. FreeSync monitörler genellikle bir monitörün maksimum yenileme hızına kadar Adaptive-Sync’i destekler. Ancak dikkat etmeniz gereken alt sınır budur. 

• Birçok FreeSync monitör G-Sync’i çalıştırabilir. 

NVIDIA bazı FreeSync monitörü  G-Sync Uyumlu olarak test etmiş ve onaylamıştır. Sertifikalı olmayan birçok monitör de G-Sync’i çalıştırabilirsiniz,  ancak performansına  garanti vermemektedir.

• Aşırı hıza veya hareket bulanıklığını azaltmaya ihtiyacım var mı?

Birçok oyun monitöründe hız ve hareket bulanıklığını azaltma mevcuttur. Değerlerini anlamak için önce ghosting‘i anlamanız gerekir. Ghosting, hareketli bir nesnenin ekranda oluşturduğu bulanık izdir. Bunun nedeni; pürüzlü piksel geçişi veya bir monitörün pikselinin Renk B’den Renk A’ya göre Renk A’dan Renk B’ye değişmesinin daha uzun sürmesidir.

Aşırı hız, ters gölgelenme oluşturabilir, bu nedenle bir monitörün overdrive özelliğinin ne kadar iyi olduğunu öğrenmek için incelemelerimize bakın.

BlurBusters UFO testini kullanarak kendi monitörünüzün aşırı hızlanmasını test edebilirsiniz . Monitörünüzün farklı aşırı hız seçenekleri arasında geçiş yaparken UFO’yu izleyin. Tabağın arkasında beyaz bir iz varsa ghosting var demektir.

Hareket bulanıklığını azaltma ile G-Sync / FreeSync’i aynı anda kullanamazsınız. 

Oyuncular her zaman Adaptive-Sync‘i tercih etmelidir. G-Sync veya FreeSync ile 60 fps ve daha yüksek hızda çalışan grafik kartı, hareket bulanıklığı azaltma ihtiyacını hemen hemen ortadan kaldıracaktır.

Hareket bulanıklığını azaltma, genel parlaklığı azaltır. 

Bulanıklık azaltma açıksa parlaklığı% 60’ın üzerinde düşürebilir. Bu durumda bozuk zannetmeyin.

Sonuç olarak: İyi bir oyuncu monitörü neleri barındırmalıdır?

• 1080p’de 144 Hz (27 inç veya üzeri)
• 4K’da 60 Hz.
• Anti Ghosting
• FreeSync ya da G-Sync
• Güzel bir görüntü(Tercihen)

Genel kullanım monitörlerinde hangi özellikler önemlidir?

Hem oyun oynayan, hem de profesyonel işler yapanlar için monitörler en zor seçilesi çevre birimidir. Ancak özel bir monitöre fazladan para harcamaktan kaçınmak istiyorsanız; her tür bilgisayar, eğlence ve üretkenlik için size iyisinin ne olduğuna şu şekilde karar verebilirsiniz.

• Kontrast kraldır, dolayısıyla VA paneller de öyle
• Ekrana 8 saatten fazla bakacaksanız titreşimsiz modelleri düşünün.
• Düşük mavi ışık bir satın alma noktası değildir.

Profesyonel kullanım monitörleri için hangi özellikler önemlidir?

Profesyonel kullanıcıların özel ihtiyaçları vardır. Fotoğrafçı, baskı uzmanı, web tasarımcısı, özel efekt sanatçısı, oyun tasarımcısı veya hassas renk kontrolüne ihtiyaç duyan biriyseniz, bu bölüm tam size göre. İşte bilmeniz gerekenler:

Satıcı onaylı renk doğruluğu olan monitörlerin maliyeti daha yüksektir, ancak buna değer. Kutudan çıktığı gibi hatasız bir monitör istiyorsanız bu en iyi seçimdir. Özellikle kalibrasyon özelliği olmayan monitörler için önemlidir.

Kalibrasyon seçenekleri istiyorsunuz. Bunu gerçekleştirmenin iki yolu vardır: ekran üstü görüntü (OSD) veya yazılım.

Hangi bit derinliğine ihtiyacım var?

Daha yüksek daha iyidir ve profesyonellerin en az 10 bite ihtiyacı vardır. 8 bitlik bir panel çoğu profesyonel grafik çalışmasına yetersizdir. Mümkünse 12 bit‘i seçin. En önemlisi ise grafik kartınız 10 veya 12 bitlik bir sinyal veremiyorsa, derin bir renkli monitör size bir fayda sağlamaz.

Sonuç olarak

Hangi PC’ye sahip olursanız olun, monitör seçiminizin yaptığınız her şey üzerinde çarpıcı bir etkisi vardır. Bu yeni bir monitör satın almayı değerli bir yatırım haline getirir ve doğru seçimler ister. Bu nedenle en iyisini seçerken tüm detayları dikkatlice okuyun!